Disklerin üzerine yazılan dosyaların düzenlenerek, işlenmesini sağlayan yapıya dosya sistemi adı verilmektedir. Dosya sistemi ifadesiyle sıklıkla file system olarak da karılaşabilirsiniz. Dosya sisteminin ne amaçla kullanılacağı, işlemlerin kayıt altına alınması ve dosyaların boyutu gibi özelliklere göre tercih edilmektedir.
Linux işletim sisteminde genel olarak extended filesystem olarak adlandırılan sistem kullanılır. Bu sistem ext olarak kısaltılmaktadır. Orijinal Linux işletim sistemi, Unix’e benzeyen bir dosya sistemini kullanır.
Linux’ta Ext Dosya Sistemi
Linux işletim sisteminde en fazla kullanılan dosya sistemi etended filesystem yani uzatulmış dosya sistemidir. Kısada ext olarak adlandırılan bu sistem, fiziksel aygıtları işlemek adına sanal dizinler kullanmaktadır. Veriler fiziksel aygıtlarda belli uzunluktaki bloklarda depolanmaktadır.
Ext dosya sistemi, depolanan dosyalar hakkında iz bilgisi sağlayan inode adlı bir sistem kullanmaktadır. Bu sistem, dosyaların bilgilerini saklamak adına fiziksel aygıt üzerinde bir tablo yaratır. Bu tabloya ise inode tablosu adı verilmektedir. Sanal dizindeki dosyaların her birinde inode tablosu girişi vardır.
Linux sistemlerinde bu tabloda yer alan her bir inode, dosya sistemi tarafından veri dosyası yaratmak için görevlendirilmiş özgün bir numara kullanır. Dosya sistemi, dosyayı belirlemek adına tam dosya adı yerine inode numarasını kullanır.
Ext2 Dosya Sistemi
Ext dosya sistemi, dosyanın boyutunu 2 GB ile kısıtlamaktadır. Bu kısıtlamanın önüne geçmek için ext dosya sisteminin ikinci uzatılmış sistemi olan ext2 ortaya çıkmıştır.
Ext2 dosya sistemi, ext dosya sisteminin sahip olduğu özelliklerin daha geliştirilmiş halidir. Buna karşın ext2 ile aynı yapının korunduğu görülmektedir. Ext2, sistemdeki her bir dosya için inode tablo biçimini iz ek bilgisine genişletmektedir.
Ext2 inode tablosu, Linux dosya sistemi olarak sistem yöneticisine sistem üzerinde dosya erişimi için yardım sağlamak için değiştirilme, oluşturulma ve son erişim zamanını barındırır. Geliştirilmiş olan bu dosya sisteminin azami dosya boyutu ise 2 TB olarak belirlenmiştir. Zamanla geliştirilen ext2 dosya boyutu 32 TB’ye kadar çıkarılmıştır. Bu sayede sunuculuların veri tabanlarında genel olarak görülen geniş boyutlu dosyalara uyum da sağlanmıştır. Bunun yanı sıra ext2, hangi dosyaların veri bloklarında depolanacağı yolunu da değiştirmiştir.
Ext2, bir dosyayı kaybettiğinizde disk üzerindeki blokları gruplara ayırarak parçalanmayı azaltmaktadır. Bir dosya için veri blokları gruplanırsa, dosya sistemi belli bir dosyayı okumak için fiziksel aygıtlardaki tüm veri bloklarında arama yapmamaktadır.
Günlükleme Dosya Sistemleri
İşletim sistemleri açısından dosya sisteminin geliştirilmesi çok önemlidir. Günlükleme dosya sistemi, Linux’ta güvenlikte yeni bir seviyeye çıkarmıştır. Bu dosya sistemi, dosyadaki değişiklikleri ilk olarak geçici bir dosyaya yazmaktadır. Bu dosyaya journal adı verilmektedir. Veri başarılı bir şekilde aygıta ve inode tablosunda yazılır ve journal girişi silinir. Eğer veri depolama aygıtına yazılmadan önce, güç kesintisi ya da sistem sorunu ortaya çıkarsa, dosya sistemi yalnızca journal dosyasını okur ve süreç içerisinde işlenmemiş veri kalmamaktadır.
Linux dosya sistemleri içerisinde önemli bir yeri olan günlükleme üç farklı yöntemle çalışmaktadır. Her bir yöntem farklı düzeyde koruma sağlamaktadır.
Ext3 Dosya Sistemi
Ext3 dosya sistemi ise, Linux çekirdeğine 2001 yılında eklenmiştir. Bu dosya sistemi, neredeyse tüm Linux versiyonlarında öntanımlı olarak kullanılmaktaydı. Ext2 dosya sisteminde olduğu gibi aynı inode tablo yapısını kullanan ext3 depolama aygıtına yazılan veriyi günlükleme konusunda ise her depolama aygıtına bir günlükleme dosyası eklemektedir.
Sistemle birlikte otomatik olarak öntanımlı olan ext3 dosya sistemi, günlüklemenin düzenlenmiş kipini kullanmaktadır. Günlük dosyasına yalnızca inode bilgisi yazılır. Veri blokları depolama aygıtına başarılı biçimde yazılana kadar da bu bilgi silinmemektedir. Bunun yanı sıra ext3 dosya sistemindeki günlükleme yöntemini, basit bir komut satırıyla, veri ya da geri yazma kiplerinden birine değiştirebilirsiniz.
Ext4 Dosya Sistemi
Ext3 dosya sisteminin ardından daha gelişmiş bir versiyon olan ext4, 2008 yılında resmi olarak desteklenmeye başlanmıştır. Bu sistem şu anda Fedora ve Ubuntu gibi yaygın olarak kullanılan Linux dağıtımlarında öntanımlı dosya sistemidir.
Şifreleme ve sıkıştırma desteği bulunan ext4 dosya sistemi aynı zamanda extens yani kaplam olarak adlandırılan özelliği de desteklemektedir. Bu özellik depolama aygıtında bloklar halinde alan ayırmaktadır. Yalnızca inode tablosundaki başlangıç konumu bloğa depolanmaktadır. Bu işlem sayesinde dosyadan veri depolamada kullanılan veri bloklarını listelemeye gerek kalmamaktadır. Bu da alan tasarrufu açısından önemli bir avantaj sağlamıştır.
Ext4 dosya sistemi, bir süre için depolama aygıtında boyutu artırabileceğiniz bir yer ayırma olanağı tanımaktadır. Bunu yalnızca fiziksel olarak var olan bloklar için değil, dosya içinde beklenen bloklar için yapmak da mümkündür. Ext4 dosya sistemiyle ayrılan veri blokları, sıfırlarla doldurulmaktadır. Sistem, bu alanı başka dosyalara ayırmaması gerektiğini bilmektedir.
Reiser Dosya Sistemi
ReiserFS dosya sistemi, geri yazma günlükleme kipini desteklemektedir. Günlük dosyalar için yalnızca inode tablo verisine yazılmaktadır. Günlüğe yalnızca inode tablo verilerinin yazılması nedeniyle, ReiserFS en hızlı günlükleme sanal dosya sistemidir.
ReiserFS, hala etkin iken bir dosya sistemini yeniden boyutlandırabilmektedir. Bunun dışındaki ikinci ilginç özelliği ise tailpacking yani kuyruk birleştirme tekniğidir. Bu yöntem veriyi bir dosyadan diğerindeki veri bloğunda boş alana doldurur. Etkin dosya sisteminde yeniden boyutlandırma özelliğiyle, önceden oluşturulan dosya sistemine daha fazla veri yerleştirmek için genişletmesi açısından harika bir özelliktir.
JFS Dosya Sistemi
JFS, en eski günlükleme dosya sistemlerinden biridir. IBM tarafından 1990 yılında geliştirilmiş bu sistem Journaled File System yani günlükleme dosya sistemidir. Kısaltması JFS olan bu sistem, Linux ortamına taşınana dek ikinci bir sürümü olmamıştır.
JFS dosya sistemi, günlüğe yalnızca inode tablo verisini depolamaktadır. Buna karşın güncel dosya verisi depolama aygıtına yazılıncaya dek kaldırmamaktadır. Bu yöntem, ReiserFS’nin hızıyla veri kipi günlükleme yönteminin başarısı arasında bir uzlaşı gibidir.
JFS dosya sistemi, kaplam-temelli dosya paylaşımını kullanmaktadır. Depolama aygıtına yazılan her dosya için bir grup blok ayrılmaktadır. Bu yöntem depolama aygıtında daha az parçalanmaya sebep olmaktadır. IBM Linux tarafından sunulmasının dışında yaygın olarak kullanılmamaktadır.
XFS Dosya Sistemi
XFS günlükleme dosya sistemi ise esasen Linux dünyasında ticari bir Unix sistemi için tasarlanmıştır. XFS dosya sistemi, 1994 yılında yaratılmış ve 2002 yılıyla birlikte Linux ortamında yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu sistem geri yazma kipi olarak günlüklemeyi kullanmaktadır. Yüksek başarı sağlayan bu sistem bazı riskleri de beraberinde getirmektedir. Bunun temel sebebi ise güncel verinin günlükleme dosyasına kaydedilmemesidir.
Gold Data ile Verilerinizi Kurtarın!
Dosya sistemlerinin farklı çalışma prensipleri nedeniyle zaman zaman sorunlar oluşabilmekte ve veriler kaybolabilmektedir. Bilgisayarda veri kayıplarının çeşitli nedenleri olabilir. Kimi dosya sistemlerinde, enerji kaybı ya da sistem çökmesi veri kaybının en büyük gerekçeleridir. Bu gibi bir durumda verilerinize ulaşmak son derece önemlidir.
Gold Data, hangi sebeple olursa olsun kaybettiğiniz verilerinize ulaşmanızı sağlamaktadır. Uzman bir kadroyla yüksek kalite standartlarında bir laboratuvara sahip olan Gold Data sayesinde, önemli verilerinizi kurtarabilir, herhangi bir sorun yaşamadan hayatınıza kaldığı yerden devam edebilirsiniz. Kaybettiğiniz verilerinize ulaşmak için bizimle iletişime geçerek, dilediğiniz her yerden belleklerinizi yollayabilir ve yüksek başarı oranlarıyla verilerinizi kurtarabilirsiniz.
